Uvumbuzi: Teknolojia rahisi inavyookoa maisha ya mama, mtoto

Ni saa 9.00 alfajiri katika Kijiji cha Sintale, wilayani Sumbawanga Mkoani Rukwa. Maumivu ya uchungu wa kujifungua yamemuanza binti aitwaye Naomi John.

Amewahishwa katika zahanati ya kijiji ambayo hata hivyo haina dawa wala vifaa zaidi ya mkunga wa zamu wa siku hiyo.

Kwa kuwa hakuna usafiri wa ku mwahisha Naomi katika hospitali ya wilaya, mkunga anajaribu kumsaidia katika kujifungua, lakini baada tu ya kujifungua, dada huyu anatokwa na damu kwa wingi, lakini pia, kichanga kilichozaliwa kinashindwa kupumua na kwa bahati mbaya wote… wanapoteza maisha.

Roho za kinamama na watoto wengi zinapotea kila kukicha kutokana na ukosefu wa huduma za afya, jambo ambalo limesababisha idadi ya   vifo vya makundi haya kuwa  milioni 6.9 kwa mwaka.

Vifo vya mama na mtoto vinaepukika na katika kupunguza vifo hivyo wataalamu wa afya wamebuni teknolojia nyepesi na nafuu itakayowezesha wataalamu wa afya katika eneo lolote Kusini mwa Jangwa la Sahara kuokoa maisha ya   viumbe hawa muhimu duniani.

Shirika la Afya Duniani (WHO) linasema kuwa, uvumbuzi wa teknolojia rahisi  utaweza kuokoa maisha ya wanawake na watoto zaidi ya milioni 7.5 kwa mwaka.

Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa (UN), Ban ki- Moon amesema, uvumbuzi huo ni sehemu muhimu kwa kila mwanamke na kila mtoto duniani kwani ni miongoni mwa harakati za kuokoa maisha ya wanawake na watoto milioni 16 ifikapo mwaka 2015.

Kupunguza vifo vya wanawake na watoto ni miongoni mwa malengo ya Milenia ya Umoja wa Mataifa. Ripoti za Umoja wa Mataifa zinaeleza kuwa, kati ya watoto 1,000 wanaozaliwa nchini kila siku, 26 hufariki kwa sababu zinazoweza kuzuilika. Wasaidie watoto kupumua (Helping Baby Breath) ni teknolojia inayotumiwa na wataalamu wa afya sehemu yeyote ile kuwasaidia watoto wanaozaliwa na kushindwa kupumua.(birth asphyxia) Teknolojia hii imesaidia kupunguza asilimia 47 ya vifo vya watoto wanaozaliwa na tatizo la kupumua nchini.

Daktari Bingwa wa Magonjwa ya wanawake, Profesa Cyriel Massawe anasema, iwapo teknolojia zaidi zingevumbuliwa, basi vifo vya wanawake na watoto vingekwisha kabisa.

“Tatizo kubwa ni kuwawezesha wataalamu wa afya. Hata kama teknolojia hizi zitavumbuliwa bado wataalamu wanahitaji usafiri ili kuzifikisha vijijini ambako kuna vifo zaidi, ” anasema Profesa Massawe.

Profesa Massawe anasema ni teknolojia rahisi kutumika kwani inafundisha mbinu za kumkausha mtoto pindi anapozaliwa na kumvalisha kifaa maalumu kinachomsaidia kupumua.

Wakunga nchini walipewa mafunzo hayo na jinsi ya kutumia kifaa aina ya ‘Neonatalie’ ambacho ni kifaa rahisi kutumiwa na mtaalamu yeyote hata mkunga wa jadi ili kumsaidia mtoto mwenye matatizo ya kupumua pindi tu anapozaliwa. Teknolojia nyingine inayofanana na HBB ni ‘Bubble CPAP,’ kifaa cha njia ya upumuaji ambacho  huwasaidia watoto waliopata matatizo ya mfumo wa upumuaji ikiwemo nimonia.

Kifaa hiki huingiza hewa safi katika mapafu ya mtoto. Kwa gharama ya Sh640,000 kifaa hiki kinachotumia pampu  na chupa ya maji kinaweza kuokoa maisha. Simu za Oximeter ni  simu za gharama nafuu  zenye kifaa   kinachosimamiwa kinachopima kiwango cha oksijeni katika damu na kuwapa taarifa watendaji wengine wa afya kupima nimonia.

Teknolojia ya simu  kupima saratani ya shingo ya kizazi nayo imo kwenye orodha hii. Wataalamu wa afya wa Tanzania na Canada wameshirikiana katika kupunguza vifo vya wanawake wenye saratani ya shingo ya kizazi kwa kutumia simu za mkononi katika maeneo ya vijijini.

Timu ya wataalamu wa afya itakwenda katika maeneo ya pembezoni nchini ili kuwapima wanawake wanaoishi mbali na huduma za afya. Wauguzi ambao watapewa vifaa vya kupimia saratani hiyo pamoja na simu zenye teknolojia.

Watatakiwa kutumia simu kuchukua picha za kizazi cha mama na kuzituma kwa njia ya ujumbe kwa wataalamu wa afya. Wataalamu walio katika hospitali zenye vifaa wataichunguza picha ya kizazi. Watarudisha majibu kwa waugu na kuanzishiwa tiba.

Ipo pia teknolojia ya  Kit Yamoyo. Hiki ni kisanduku kilicho na dawa za kuzuia kuhara, pamoja na sabuni. Teknolojia hiyo ambayo kwa jina jingine inaitwa Cola Life inasambazwa katika masanduku ya  vinywaji vya Coca Cola ili kuwafikia watu wengi zaidi hata walio mbali vijijini. Magonjwa ya kuhara kwa watoto yanasababisha vifo zaidi ya 600,000 kila mwaka.

Anti–shock garment. Hiki ni kifaa kinachofungwa katika sehemu ya chini ya mwili wa mama ili kuzuia damu kutoka kwa wingi baada ya kujifungua na vilevile kifaa hiki husaidia kuhifadhi damu katika ogani ya moyo, mapafu na ubongo hadi mama atakapopewa huduma zaidi.

Mhadhiri wa Ukunga katika Chuo cha Ukunga Muhimbili,  Dk Selbada Leshabari anasema  mama anapotoka damu kwa wingi ogani ya moyo, mapafu na ubongo hupata mshtuko kwa sababu damu hujikusanya  sehemu za chini na miguuni.

Majaribio ya uvumbuzi huu yalifanyika katika Hospitali ya Wilaya ya Kasulu  na katika kambi mbili za wakimbizi.

Kifaa hiki huifanya damu itembee katika sehemu nyingine za mwili na hivyo kuzuia kifo.

Kutoka damu kwa wingi ni sababu kuu ya vifo vya kinamama na huua wanawake zaidi ya 72,000 kila mwaka.

Chlorhexidine. Hizi ni dawa   zinazotolewa kwa gharama nafuu ili kuzuia maambukizi katika kitovu cha mtoto mchanga. Maambukizi katika kitovu husababisha vifo kwa watoto kwa asilimia 12 kila mwaka.

Rotovac, ni chanjo kwa ajili ya kuzuia virusi vinavyosababisha ugonjwa wa kuhara ambao ni maarufu katika nchi zinazoendelea. Chanjo hii inayotolewa pamoja na madini ya zinc na ORS ina uwezo wa kuondoa ugonjwa wa kuhara.